1. Pengenalan
1.1 Definisi Budaya
Budaya yang dikonsepsikan oleh masyarakat selalunya meliputi hal-hal
mengenai kesenian. Pengertian budaya
dalam pengajian anthropologi adalah suatu jalinan yang kompleks. Pelakuan
manusia yang dipelajari (learned behavior) adalah menjadi asas kepada
pertumbuhan budaya. Perlakuan-perlakuan manusia yang diterima dari proses
pemelajaran terjalin dalam suatu sistem yang tersusun rapi,iaitu merupakan
budaya. Manusia dibezakan daripada haiwan kerana manusia mempunyai budaya dan
tamadunnya yang tersendiri. Manusia dapat menggunakan akal fikiran dan
peralatan. Proses pemelajaran manusia dapat menentukan corak budayanya. Ilmu
pemgetahuannya bersifat akumulatif, mampu memahami lambang-lambang yang
simbolis seperti bahasa.Sistem pembahagian manusia adalah lebih kompleks
daripada haiwan.
Pelbagai definisi yang boleh digunakan untuk menggambarkan budaya. Menurut
E.B. Tylor budaya adalah merujuk kepada perkembangan dan pencapaian ilmu
pengetahuan, kepercayaan, kesenian, kesusilaan, undang-undang dan adat resam.
Malinowsky mendefinisikan budaya sebagai suatu tindak balas terhadap keperluan
manusia. Maka jelaslah bahawa budaya merupakan keseluruhan aspek kemanusiaan
yang merangkumi aspek sejarah, kesusasteraan, institusi politik, muzik,
lukisan, falsafah dan agama atau kepercayaan. Secara umum cara dan gaya hidup
sesebuah masyarakat dan bangsa adalah budaya. Ia meliputi semua aktiviti harian
manusia.
Budaya boleh didefinisikan
sebagai suatu cara hidup yang dikongsi bersama yang merangkumi nilai-nilai,
kepercayaan dan pantang-larang yang dipancarkan dalam sebuah masyarakat
daripada satu generasi ke generasi yang lain.
Dalam membincangkan budaya kita seharusnya prihatin terhadap ciri-ciri
yang mencorakkan budaya. Ferraro (2006) menyenaraikan lapan ciri-ciri budaya
tersebut adalah :
1) Budaya
dikongsi
2) Budaya
dipelajari
3) Budaya
“tidak kelihatan”
4) Budaya
mempengaruhi proses-proses biologi.
5) Budaya
saling berubah
6) Kesejagatan
budaya
7) Budaya
adaptif dan maladaptive
8) Budaya
bersifat integrative.
Budaya dikongsi bermaksud ahli-ahli masyarakat yang berkongsi sesuatu budaya
masing-masing tentang maksud sesuatu objek, idea atau kelakuan dalam konteks
budaya.Contohnya masyarakat Melayu mengamalkan adab bersopan-santun ketika menziarahi
rumah sandara-mara atau sahabat-handai. Sebelum masuk ke dalam rumah pasti
memberi salam terlebih dahulu dan menghulurkan tangan untuk bersalam-salaman.
Budaya dipelajari pula ketika kita berinteraksi dengan persekitaran sosial melalui proses
enkulturasi. Budaya ini juga dapat membantu dalam menangani cabaran-cabaran
kehidupan yang akan kita lalui.Contohnya kanak-kanak mempelajari menangani
masalah daripada ibu bapa dan rakan “senior-senior” mereka. Budaya tidak kelihatan sebenarnya sudah
sebati dengan jiwa kita sebagai insan sosial sehingga “tidak kelihatan”.Budaya
sentiasa mempengaruhi tindak-tanduk dan pemikiran dan seterusnya ciri-ciri
budaya yang lain.
1.2. Definisi Masyarakat
Pengkaji anthropologi dan sosiologi banyak
memberikan pengertian tentang masyarakat.
Segala pengertian yang dibincangkan itu adalah benar melihat kepada
sudut pandangan masing-masing. Masyarakat juga merupakan kelompok
individu.Secara umum, masyarakat itu dapat difahamkan sebagai satu kesatuan
kelompok manusia yang mempunyai interaksi dalam sistem hidup yang tertentu.Pengertian
masyarakat sangat luas dan boleh dilihat dari berbagai-bagai sudut.
1.3Definisi
Tamadun
Menurut Ibrahim Anis et al. (1960),
perkataan tamadun adalah kata terbitan daripada kata kerja maddana yang bererti pemilihan lokasi sebagai tempat tinggal dan
membangunkan sesuatu kawasan sehingga menjadi suatu perbandaraan. Manakala
Ibrahim Mustafa et al. (1989) memberi erti yang sedikit berbeza iaitu hidup
dalam suasana kehidupan orang bandar dan menikmati kehidupan yang maju. Perkataan tamadun mengikut Ibn khaldun ialah Kemuncak
pembangunan yang berkait dengan peningkatan kemewahan, keindahan suasana dan
minat kepada pelbagai aspek industri yang boleh mempertingkatkan kualitinya. Dari sudut etimologi perkataan tamadun berasal daripada
perkataan maddana dalam bahasa Arab yang bermaksud pembukaan bandar atau kota
serta perbuatan memperhalus budi perkerti. Daripada perkataan maddana maka lahirnya
perkataan madani yang membawa maksud pembangunan perbandaraan serta kehalusan
budi perkerti yang terpuji. Istilah tamadun berasal daripada
bahasa Arab iaitu tamaddun. Selain daripada itu, terminologi yang sering
disamakan dengan tamadun ialah Hadharah, Umran dan Madaniyyah atau sinonim
dalam bahasa Inggeris civilization. Semua istilah tersebut bererti maju
atau mencapai kemajuan.
2.Fungsi
Fungsi Budaya
Konsep
budaya merangkumi perkara-perkara seperti tarian, muzik, adat resam dan
sebagainya tetapi konsep budaya dalam antropologi merangkumi lebih daripada
perkara-perkara di atas. Salah satu definisi budaya yang dianggap klasik dan
diguna pakai secara sejagat oleh sarjana-sarjana antropologi. Antropologis E.B tylor berpendapat
bahawa “Culture...is that complex whole which includes knowledge, belief, arts,
morals, laws, custom and any other capabilities and habits acguired by man as a member of society.”Penyataan ini
bermaksud budaya merujuk kepada suatu keseluruhan yang merangkumi pengetahuan,
kepercayaan, seni, tatasusila serta sebarang kemahiran dan tingkah laku yang
dipelajari oleh manusia sebagai ahli sebuah masyarakat.
Definisi Tylor ini bertumpu kepada sifat-sifat yang diperolehi oleh
manusia hasil di dalam masyarakat di
mana mereka telah didedahkan kepada tradisi budaya tertentu. Melalui proses pembudayaan (enculturation)
manusia mempelajari tentang peranannya dalam masyarakat sebagai insan sosial.
Adalah penting untuk kita memahami bahawa proses ini bukanlah proses biologi di
mana budaya itu diturunkan dari generasi ke generasi secara genetik. Hakikatnya
budaya itu dipelajari melalui interaksi sosial antara ahli-ahli masyarakat. Untuk
tujuan perbincangan kita, definisi budaya yang paling sesuai digunakan adalah
seperti berikut:
Budaya itu satu cara hidup yang dikongsi bersama yang merangkumi
nilai-nilai, kepercayaan dan pantang larang yang diperturunkan dalam sesebuah
masyarakat daripada satu generasi ke generasi melalui proses pembudayaan. Istilah
budaya secara amnya (culture) memberi maksud cara hidup manusia. Budaya juga
dilihat sebagai satu proses perkembangan sahsiah, akal, semangat dan usaha manusia dalam sesuatu
kelompok.Perkara ini dapat dilihat melalui etimologi perkataan “budaya” yang
bermaksud “budi + budaya” iaitu budi sebagai aspek dalaman manusia yang
meliputi akal dan nilai.Daya pula merupakan aspek lahiriah manusia yang
meliputi usaha dan hasilan.
Budaya boleh difahamkan sebagai segala penghasilan masyarakat
manusia dalam pelbagai bentuk samada yang dapat dilihat atau tidak. Budaya juga
boleh membawa maksud cara hidup sesebuah masyarakat. Budaya juga membawa maksud
tamadun, peradaban dan kemajuan. Mengikut Moderm
dictionary of socislogy mentafsirkan budaya
sebagai cara hidup manusia yang hidup berkelompok samada yang berbentuk
material (ciptaan manusia) atau bukan material seperti adat resam, kepercayaan
,undang-undang dan sebagainya. Edward.D.Taylor (tahun 1954) pula menerangkan
budaya sebagai satu himpunan pengetahuan, kesenian ,adat resam dan kemahiran
yang diamalkan dan dimiliki oleh manusia dalam sesuatu masyarakat.
Fungsi budaya mempunyai pengertiannya tersendiri. Para
pengkaji anthropologi berusaha memberi pengertian lebih mendalam mengenai pendekatan fungsi
ini,iaitu cuba menerangkan bahawa setiap unsur budaya itu mempunyai guna,fungsi
dan maknanya tersendiri dalam masyarakat.Kita sedia memaklumi bahawa di Malaysia
kita tidak hanya mempunyai satu bangsa tetapi bangsa-bangsa di dalamnya
bercampur atau pun dalam istilah masyarakat majmuk. Fungsi budaya sebagai
perlambangan identiti dan keperibadian mereka yang tersendiri. Kepelbagaian
budaya di dalam masyarakat Malaysia yang membentuk identiti masing-masing mampu
disatukan dan dijadikan sebagai cerminan peribadi. Melalui kepelbagaian budaya
juga dapat membentuk peribadi nasional. Fungsi budaya dalam pengajian akademik
menerangkan hubungan variable antara satu sama lain dan fungsi budaya juga
selalu digunakan seharian dan mudah difahami.
Aspek budaya memjadi teras kepada pembentukan
identiti sosial dan mudah difahami melalui pembentukan Dasar Kebudayaan
Kebangsaan yang digubal pada 1971.Dasar ini diputuskan melalui Kongres
Kebudayaan Kebangsaan yang dirasmikan oleh Perdana Menteri Ke dua ,Tun Abdul
Razak dan turut dihadiri oleh wakil-wakil dari setiap kaum di Malaysia. Justeru
melalui kewujudan Dasar Kebudayaan Kebangsaan yang memang digagaskan dapat
mengungkap aspek budaya yang menjadi teras kepada pembentukan identiti
nasional.
Fungsi budaya juga sebagai alat perpaduan antara kaum di Malaysia. Perpaduan yang sedia terjalin antara kaum di negara ini
perlu diperkukuhkan lagi dengan menganggap kita adalah rakyat Malaysia dan
bangsa Malaysia yang mempunyai kebudayaan nasional. Keadaan ini akan dapat
mewujudkan suasana negara yang aman damai , harmoni, selesa, keselamatan yang
terjamin dan memberi kemakmuran kepada negara. Rakyat perlu memahami bahawa
negara yang mempunyai kestabilan kebudayaan dan saling hormat-menghormati akan
menjamin kesejahteraan dan memberi perkembangan ekonomi yang pesat. Oleh itu
rakyat akan dapat menikmati limpahan daripada kerancakan ekonomi negara.
Setiap kaum di Malaysia bebas mengamal dan
menganuti agama, budaya dan adat resam masing-masing di samping kaum yang lain
perlu menghormati. Nilai-nilai murni seperti hormat menghormati dan saling
mempercayai perlu wujud di kalangan rakyat negara ini.Fikiran dan tindakan
perlu mengatakan bahawa kita adalah rakyat Malaysia, bangsa Malaysia dan
bertekad untuk bersama membangun dan memajukan negara di samping sedia
mempertahankan negara daripada sebarang ancaman. Konsep 1 Malaysia merupakan
titik-tolak sebagai alat perpaduan antara kaum di Malaysia.
3.Kepelbagaian budaya di Malaysia dan contoh-contoh
Malaysia merupakan sebuah negara yang penduduknya terdiri daripada
berbilang bangsa dan kaum. Tiga kaum utama , iaitu Melayu, Cina, India dan
kaum-kaum peribumi yang lain. Walaupun demikian terdapat ratusan
ribu peribumi Iban, Dayak, Melanau, Kadazan, Dusun, Bajau dan lain-lain lagi di
Sarawak dan Sabah yang masing-masing mempunyai tradisi, budaya dan malah
agamanya yang berbeza dengan Melayu, Banjar, Arab, Jawa, Minangkabau,
Mandahiling, Kampar, Aceh, Patani dan sebagainya.
Meskipun masyarakat Malaysia berbilang bangsa dan mempunyai latar
belakang yang berbeza, namun masyarakat Malaysia boleh hidup bersatu padu
dengan aman dan damai tanpa ada peperangaan. Sudah 54 tahun kita merdeka
daripada penjajahan kuasa asing dan masyarakat Malaysia terus berusaha
mengeratkan perpaduan dan menjadikan budaya sebagai alat perpaduan dan
menghormati budaya kaum lain tanpa ada prasangka demi memajukan negara dan
kestabilan ekonomi.
Budaya bersifat tidak tetap iaitu boleh berubah. Budaya dan
masyarakat itu didapati berbagai-bagai ,diversity dalam divensi masa dan ruang.
Oleh kerana terdapat diversiti dalam budaya itu maka didapati pelbagai usaha
untuk menklafikasikan misalnya seperti “barat” dan “timur”, “primitif” dan
“moden”,“tradisi” dan “moden”.
Masyarakat Malaysia ialah suatu masyarakat yang bersifat majmuk dan
pelbagai.Ia juga disebut masyarakat Jawi,iaitu mempunyai pelbagai latar
belakang, maka setiap bangsa atau ras di dalam system sosial Malaysia pastinya
berbeza satu sama lain.Budaya ialah suatu bentuk perlakuan yang mencerminkan
adat sesuatu masyarakat itu. Kepelbagaian budaya di Malaysia dapat
dikategorikan kepada:
i.
Keagamaan
ii.
Pakaian
iii.
Perayaan
iv.
Makanan
v.
Seni
bela diri
vi.
Tarian
vii.
Adat Pertunangan
Adat Pertunangan
viii.
Adat
Perkahwinan
ix.
Adat
menyambut kelahiran
x.
Upacara
kematian
xi.
Perubatan
Budaya menjadi alat perpaduan
kaum di Malaysia.Kita seharusnya mengetahui
aspek
budaya yang menjadi identiti masyarakat yang pelbagai di Malaysia.Oleh dengan
itu kita akan melihat aspek budaya yang mencerminkan identiti tiga kaum utama
di Malaysia iaitu Melayu,Cina dan India. Mengikut Kamus Pelajar
Bahasa Malaysia, Dewan Bahasa Dan Pustaka (DBP) ,Cetakan Kesembilan
(1993), ‘Kaum’ bermaksud golongan
orang sebagai sebahagian daripada satu bangsa yang besar; suku
bangsa. Kaum juga boleh diiktiraf sebagai bangsa dengan
lain perkataan.
3.1 Masyarakat
Melayu
Masyarakat Melayu
dan
penganut agama Islam merayakan Hari Raya Aidilfitri.
Sambutan Hari Raya Aidilfitri bermula dengan ibadat puasa di bulan Ramadan.
Sepanjang bulan Ramadan umat Islam berpuasa pada siang hari dan mengerjakan
sembahyang terawih pada sebelah malamnya. Zakat fitrah wajib dikeluarkan
sebelum 1 syawal di mana Hari Raya Aidilfitri dirayakan. Hari Raya Aidilfitri disambut
dengan penuh kesyukuran dan pelbagai juadah disediakan bagi meraikan tetamu
yang hadir sebagai tanda kesyukuran kepada Allah (s.w.t) kerana telah memberi
kerahmatan kepada umat Islam. Umat Islam saling bermaaf-maafan dan kunjung
mengunjungi untuk mengeratkan silaturahim. Rumah terbuka akan diadakan bagi
mempersilakan tetamu datang berkunjung. Amalan ini dapat menyatukan umat islam,
saudara-mara ,sahabat-handai,dan juga masyarakat yang lain untuk bersama-sama
menyambut hari raya.Selain daripada itu
apa yang ingin saya paparkan adalah budaya dan adat perkahwinan .Adat
perkahwinan orang melayu terdapat beberapa peringkat iaitu:
Merisik Meminang Bertunang Akad Nikah Berinai Perkahwinan
Adat ini
juga dipanggil meninjau atau menengok.Ini penting, kerana dalam Islam seseorang
itu dilarang meminang tunangan orang. Di samping itu, adat ini juga bertujuan
untuk menyelidik latar belakang si gadis berkaitan kemahiran rumahtangga, adab
sopan, tingkah laku, paras rupa serta pengetahuan agamanya. Pada kelazimannya
adat ini akan dijalankan oleh saudara mara terdekat pihak lelaki seperti ibu
atau bapa saudaranya.Adakala semasa merisik ,Adakalanya semasa
merisik, wakil lelaki tersebut akan memberikan sebentuk cincin tanda, berupa
cincin belah rotan dan jika pihak gadis bersetuju mereka akan menetapkan tarikh
untuk peminangan. Pihak keluarga lelaki akan menetapkan hari
untuk menghantar satu rombongan peminangan.Perbincangan akan diadakan berkenaan dengan hantaran dan jumlah rombongan yang akan datang
untuk upacara bertunang untuk memudahkan pihak perempuan menyediakan persiapan
semasa majlis pertunangan kelak.Seterusnya majlis pertunangan akan dilangsungkan manakala
pihak lelaki akan diwakili oleh ahli keluarga dan saudara mara terdekatnya
untuk upacara bertunang. Pihak lelaki akan menghantar hantaran yang terdiri
daripada sirih junjung atau tepak sirih sebagai bingkisan utama, sebentuk
cincin beserta hantaran lain seperti bunga rampai, buah-buahan, kuih-muih,
pakaian dan lain-lain yang telah digubah akan diberi kepada pihak perempuan.Pada
kebiasaannya berbalas pantum sering digunakan dalam upacara ini bertujuan untuk
memeriahkan majlis. Setelah pertunangan diterima secara rasmi, wakil kedua
belah pihak akan berbincang tentang belanja perkahwinan, tempoh pertunangan dan
lain-lain hal yang berkaitan. Tempoh bertunang lazimnya dalam masa setahun
ataupun mengikut persetujuan kedua belah pihak.
Wakil pihak
lelaki akan menyarung cincin pertunangan atau cincin tanda ke jari manis yang
dilamar .Ini merupakan acara kemuncak majlis pertunangan. Setelah itu
rasmilah sudah pertunangan tersebut. Akad nikah merupakan satu
acara paling penting dalam perkahwinan masyarakat Melayu yang rata-ratanya
beragama Islam. Ia bukan suatu adat tetapi lebih kepada ajaran agama dan
merupakan kemuncak kesahihan sesuatu perkahwinan. Majlis berinai biasanya
diadakan secara berperingkat-peringkat.Majlis
perkahwinan juga dikenali sebagai hari langsung atau hari bersanding. Ia
merupakan kemuncak istiadat perkahwinan dan pada hari inilah pengantin digelar
raja sehari.
3.2 Masyarakat Cina
Masyarakat keturunan Cina itu juga mempunyai
suku-suku Hakka, Hailam, Kantonis,dan sebagainya manakala dalam masyarakat
India terdiri daripada Tamil, Jaffna, dan keturunan Pakistan, Sikh, Bangladesh.
Boleh dikatakan Malaysia ini terdiri daripada aneka warna kelompok dan
keturunan manusia. Setiap kelompok memiliki dialek, adat kebiasaan, nilai-nilai
dan kepercayaan agama yang tersendiri, ada beragama Islam, Kristian, Hindu,
Buddha, Sikhism, dan Animism.
Masyarakat cina di Malaysia juga seperti masyarakat yang lain yang
mempunyai adat dan cara hidupnya sendiri. Budaya kaum cina di Malaysia ialah
warisan daripada Negara China. Proses kemasukan besar-besaran kaum cina ke
Tanah Melayu pada awal abad ke 19 dahulu secara tidak langsung telah membawa
sekali adat-istiadat mereka.”Feng Shui” merupakan suatu bentuk adat dan petua
untuk kehidupan mereka dan pengaruhnya masih menebal di kalangan mereka pada
hari ini. Masyarakat Cina juga mementingkan nasab keluarga dari sebelah lelaki.
Nama pangkal seseorang iaitu nama keluarga didalam masyarakat Cina ialah nama
keluarga disebelah lelaki. Sebagai contoh, nama Dr. Chan Chee Tiong Prof. Wang Chiah
Wee, nama pangkal mereka iaitu Chan dan Wang itu ialah nama warisan keluarga
ayah sebelah lelaki.Kaum Lelaki cina merupakan pewaris harta pusaka. Secara tradisi, perkahwinan
masyarakat cina akan mengikuti beberapa upacara yang bermula dengan merisik yang
dikendalikan oleh seorang perantara sehinggalah ke upacara perkahwinan. Namun,
pada zaman teknologi dan serba moden ini, hanya pendaftaran menurut
undang-undang saja yang diperlukan dan mengadakan majlis keraian di restoran
atau di hotel bagi yang berkemampuan.
Adat dan pantang larang ketika
melahirkan anak sangat dititikberatkan oleh kaum cina. Si ibu digalakkan tidur
dan menjaga pemakanan ketika hamil, meluangkan masa membaca buku yang mempunyai
mesej yang baik dan melihat benda-benda yang cantik dan hindar daripada melihat
gambar-gambar yang tidak elok. Apabila anak itu dilahirkan, anak itu
dibersihkan dengan sebaik yang mungkin dan akan dibedung. Pada hari ke 29
kelahiran, rambut si anak dicukur dan rambutnya dibungkus dengan kain merah.
Rambut itu akan digantung berdekatan bantalnya selama 100 hari dan kemudian
rambut itu terus dibuang ke dalam sungai. Anak itu diharap akan menjadi seorang
yang berani pada masa hayatnya di atas
muka bumi ini. Setelah sebulan kelahiran anak itu, upacara Bulan Penuh akan
diadakan dengan meriah sekali. Ulang tahun kelahiran seseorang kaun Cina tidak
akan diperingati, kecuali diperingati oleh anaknya apabila seseorang itu sudah
tua dan ianya akan diadakan secara besar-besaran.
Kematian ibu bapa adalah sangat
menyedihkan baik kaum Melayu,Cina dan India Masyarakat Cina adalah upacara yang
amat berharga dan kos pengkebumian adalah mahal.Kosnya pula terpaksa ditanggung
oleh anak-anak. Keranda yang baik, tanah kuburan yang baik dan pakaian kematian
yang bagus pastinya memerlukan belanja besar. Masyarakat Cina menganggap inilah
hadiah terbaik seorang anak kepada ibu bapanya. Jika si anak tidak mampu,
masyarakat sekeliling pasti akan membantu. Anak lelaki yang tua memainkan
peranan utama memastikan upacara mandi, memberi makan, kafan.Anak lelaki juga bertanggungjawab
memasukkan mayat ke dalam keranda seperti yang dinasihatkan oleh seorang tukang
tilik.
Keranda tersebut akan dijaga
hingga beberapa hari tertentu untuk lawatan dan sembahyang .Si mati akan dikebumikan
pada satu hari yang ganjil.Upacara pengkebumian adalah acara yang amat meriah dalam
masyarakat cina dan dipenuhi dengan peraturan dan adat tertentu. Selepas
pengkebumian mayat, akan diadakan pelbagai upacara lain terutama adat
pembakaran colok dan alatan yang diperbuat daripada kertas sebagai bekalan hidup si
mati di alam akhirat. Sebelum upacara ini dijalankan seorang sami akan
mengetuai sepertimana yang diamanahkan oleh keluarga si mati. Masyarakat cina
menanggap kematian ini terlalu penting, banyak kepercayaan dan pantang larang
mesti diperhatikan dan dipatuhi apabila berlaku sesuatu kematian.
Masyarakat Cina mempunyai banyak
perayaan yang diikuti dan diraikan sepanjang tahun. Setiap bulan, pasti ada
kegiatan dan upacara tertentu serta dewanya yang berlainan untuk dipuja. Adat
resam masyarakat Cina amat banyak dan ianya akan diamalkan mengikut perubahan
musim pertanian negeri China. Upacara-upacara yang diraikan ialah:
Ø Tahun Baru Cina
Ø Chap Goh Meh
Selain daripada itu terdapat
upacara:
Adat ulang tahun kematian
Adat Puja Kampung
Adat mencuci kubur
Sembahyang Hajat
Menjamu Keramat
3.3 Masyarakat India
Kaum
India juga bukanlah penduduk asal Malaysia . Kemasukan masyarakat India ke
Tanah Melayu sudah berlaku sejak sekian lama. Kemasukan itu samada suatu bentuk
penghijrahan atau sekadar merantau untuk mencari rezeki. Melaka muncul sebagai
pusat perdagangan serantau menjelang abad ke 15. Masyarakat India yang terdiri
daripada golongan pedagang, sami Buddha dan Hindu, tukang dan sebagainya tidak
terlepas pandang untuk memasuki Tanah Melayu dengan pelbagai kepentingan.
Kemasukan kaum India sudah pasti membawa budaya dan adat istiadat mereka yang
tersendiri.Baik sekarang kita akan lihat pengaruh budaya India pada masyarakat
Malaysia. Pakaian Tradisional kaum India pula pada kelazimannya dhoti dan sari.
Dhoti merupakan pakaian putih yang dipakai oleh kaum lelaki manakala kaum
wanita pula memakai sari, iaitu sehelai kain panjang yang dililit mengelilingi
badannya.
Perayaan Deepavali merupakan
hari cuti di Malaysia. Perkataan Deepavali merupakan gabungan perkataan
"Dipa" yang beerti cahaya dan perkataan "Gavali" yang
beerti barisan. Perayaan Deepavali ini disambut pada hari ke 14 bulan Aipasi
dalam kalendar Tamil (antara bulan Oktober dan November) dan juga dikenali
sebagai “Pesta Cahaya”. Masyarakat India meraikan perayaan Deepavali dengan
penuh warna-warni. Pelita yang dipasang dalam barisan
dapat dilihat dinyalakan di rumah penganut Hindu bagi melambangkan kejayaan
kebaikan mengatasi kejahatan yang dirayakan sebagai perayaan Deepavali. Menurut lagenda kaum India, Raja Naragasuri yang kejam dan selalu memeras
rakyatnya, telah dikalahkan dan dibunuh oleh Maha Krishnan. Sebelum mati, Raja
Naragasuri meminta supaya semua manusia
meraikan hari kemenangan itu sebagai peringatan kepada mereka yang baik
tentang godaan hantu dan syaitan, peringatan kepada mereka yang lupa agar
berbuat baik dan menjauhi daripada melakukan kejahatan sesama manusia.
Kaum India juga mempunyai sikap hormat-menghormati dan mengamalkan adat
bertegur sapa sesama sendiri. Kaum India menyapa dengan sebutan ‘vanakam’ dan
sentiasa bertanyakan tentang kesihatan, kerja, perniagaan atau sebagainya
antara rakan dan sanak saudara mereka. Apabila tetamu yang dating bertandang ke
rumah mereka, tetamu sentiasa dijamu dengan minuman atau makanan dan tetamu
mesti sudi dan gembira menerima hidangan dengan baik sebagai tanda hormat kepada
tuan rumah. Masyarakat India juga menggunakan tangan kanan apabila menerima
sesuatu daripada orang lain sebagai tanda kebaikan dan kesyukuran. Masyarakat India biasanya
mengikuti adat resam yang berteraskan agama Hindu meskipun ramai orang India
pada hari ini beragama lain. Kaum India
juga mempunyai budaya berkunjung ke rumah rakan dan sanak saudara serta turut
bersedia menerima kunjungan dari jiran tetangga seperti juga kaum-kaum lain di
Malaysia. Didalam masyarakat India, jika kita ingin berkunjung ke rumah tetamu,
mereka amatlah digalakkan membawa buah tangan seperti buah-buahan,kuih-muih dan
sebagainya sebagai tanda terima kasih kepada tuan rumah. Mereka juga biasanya
melangkah ke dalam rumah dengan kaki kanan dahulu.
Bagi masyarakat India,mereka mempunyai
konsep kelahiran semula,iaitu kematian adalah ibarat tidur dan mereka akan
bangun semula selepas tidur.Sarjana India juga berpendapat bahawa kematian
adalah perpisahan roh dan jasad, di mana jasad akan hancur, tetapi kembali ke
alam barzakh . Dalam masyarakat India, mayat akan dibakar atau dikebumikan manakala
masyarakat melayu mayat akan dikebumikan di tanah perkuburan. Bagi melaksanakan
upacara ini, pelbagai adat tertentu akan dilakukan.
Semasa Kematian
Apabila seseorang itu telah meninggal dunia, mayat tersebut
akan diletakkan di ruang tamu. Kepala mayat dihadapkan ke arah selatan dan
sebuah lampu minyak atau kaamaatci
amman vilakku dipasang dan dinyalakan.
Mereka akan meletakkkan sebiji kelapa terbelah dua dan sirih pinang diletakkan
berhampiran si mati. Kemenyan dan kapur barus diasap sebagai simbol ketenangan
jiwa si mati. Serbuk suci atau tiruniiru disapu pada dahi si mati sebelum
disembahyang.Si mati perlu dijaga dengan sebaiknya manakala kaki dan tangan
mayat diluruskan,ibu jari tangan dan kaki diikat dengan kain putih dan
diletakkan ke dada si mati. Mata dan mulut mayat juga perlu ditutup rapat dan
tidak dibiarkan ternganga . Setelah itu barulah si mati dibalut dengan
menggunakan kain. kunyit disapu pada mata untuk membunuh kuman dan seterusnya
duit syiling diletakkan di atas dahi si mati. Sirih pinang ditumbuk dan
dimasukkan ke dalam mulut dan lubang hidung akan disumbatkan dengan kapas. Air
mawar direnjis dan mayat turut diasapkan dengan kemenyan yang dibakar supaya
mayat itu tidak berbau. Gambar-gambar
yang tergantung diterbalikkan dan barang-barang perhiasan dibawa keluar dari
ruang tamu sebagai tanda menunjukkan kesedihan. Mengikut kepercayaan, roh si
mati sentisa tenang dan aman apabila lagu-lagu suci seperti teevaaram, tiruvaasakam dan seumpamanya dinyanyikan serta dimainkan
sehingga ke tanah perkuburan.
Mayat akan
dimandikan terlebih dahulu dan dibaringkan di atas katil di ruang tamu atau
halaman rumah. Kaum lelaki yang mempunyai hubungan kekeluargaan dengan si mati
sahaja boleh membawa air dalam jumlah yang ganjil. Air tersebut diperolehi dari
perigi,sungai, atau sumber-sumber lain, kecuali air paip. Buyung yang berisi
air yang bersih akan ditutup dengan menggunakan kain dhoti untuk mengelakkan
habuk memasuki air tersebut. Kaum wanita India akan menyambut air yang bersih itu yang akan digunakan
untuk memandikan mayat. Sebelum dimandikan, minyak dan araippu digunakan untuk
disapukan pada kepala sebagai mandian terakhir. Sapuan minyak ini dilakukan
oleh ahli keluarga dan diikuti oleh saudara mara yang terdekat dengan si mati. Sapuan minyak ini bukan menggunakan tapak tangan
tetapi menggunakan belakang tapak tangan. Seterusnya mayat dimandikan oleh
orang yang telah berumur. Selepas dimandikan, si mati akan dipakaikan dengan
pakaian baru iaitu sari bagi mayat perempuan manakala dhoti bagi mayat lelaki.
Mayat yang sudah dibersihkan itu akan diletakkan di ruang tamu sebagai langkah
menghormati tetamu.
4. Budaya Yang Dikongsi Oleh Rakyat Malaysia
Satu ciri penting dan unik dalam negara Malaysia ialah institusi
Raja Berperlembagaan. Raja Berperlembagaan bermaksud sistem pemerintahan beraja
mengikut peruntukan dalam Perlembagaan
Malaysia.Yang di-Pertuan Agong bertindak berdasarkan Perlembagaan Malaysia dan
nasihat Perdana Menteri. Semua kaum di Malaysia walau apa pun penganut agamanya
hendaklah mematuhi dan memahami raja berpelembagaan. Semasa menjalankan
tugasnya, baginda tidak boleh bertindak sendirian kecuali dalam perkara
tertentu yang memerlukan budi bicara baginda untuk membuat keputusan.Yang
di-Pertuan Agong dipilah daripada kalangan sembilan orang Raja Melayu daripada
sembilan buah Negeri Melayu secara bergilir-gilir. Pemilihan Yang di-Pertuan
Agong dibuat mengikut peruntukan dalam Perlembagaan Malaysia.
Rakyat Malaysia hendaklah menghormati jalur gemilang (bendera Negara
Malaysia) yang melambangkan Negara yang bebas dan berdaulat.Jalur gemilang
perlu disanjung dan dihormati oleh segenap masyarakat.Setiap warna pada Jalur
Gemilang membawa maksud tertentu iaitu merah menunjukkan keberanian,biru
merupakan perpaduan dan kuning ialah lambang diraja manakala putih ialah
kesucian dan kebersihan.
Budaya dan berpakaian perlulah bersesuaian dengan situasi,tempat dan
upacara. Pakaian mestilah kemas dan bersih.Masyarakat Malaysia menghormati budaya
kaum lain juga melalui pakaian di mana kita dapati kaum Cina dan India memakai
baju kurung dan baju Melayu semasa upacara rasmi.Adab berziarah semua kaum
iaitu memaklumkan kepada tuan rumah sebelum dating menziarah,memberi salam
sebelum masuk ke rumah atau bilik.Bersalam-salaman dan membawa buah tangan
merupakan budaya yang boleh dikongsi oleh semua kaum.Menjaga pertuturan dan
tingkah laku adalah amalan yang baik bagi semua kaum.Tolong-menolong sesama
kaum adalah merupakan aset penting bagi sesuatu negara.Meraikan perayaan kaum
lain dan disambutnya oleh rakyat Malaysia sepertimana diamalkan merupakan
budaya yang dapat dikongsi bersama.
Rukun Negara adalah ideologi kebangsaan Malaysia. Ia telah dibentuk pada 31 Ogos 1970 oleh Majlis Gerakan Negara iaitu setahun selepas berlakunya tragedi 13 Mei 1969 yang menghancurkan perpaduan dan ketenteraman negara. Maka semua rakyat Malaysia akan berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha mereka untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan atas prinsip-prinsip yang berikut:
· Kepercayaan kepada Tuhan
· Kesetiaan kepada Raja dan Negara
- Keluhuran Perlembagaan
- Kedaulatan Undang-undang
- Kesopanan dan Kesusilaan
KESIMPULAN
Semua rakyat
Malaysia perlu menganggap diri mereka adalah bangsa Malaysia yang berfikir dan
bertindak dalam satu nada dan satu matlamat. Ciri-ciri demografi seperti
negeri,daerah,kaum,agama dan budaya wajar dihindari bagi mewujudkan satu bangsa
Malaysia yang berfikiran terbuka serta ingin memajukan Negara secara bersama.Sebagai
rumusan, kepelbagaian kaum di Malaysia dapat mewujudkan pelbagai budaya dan
seterusnya melahirkan suasana yang harmoni dan unik. Perayaan-perayaan yang
disambut oleh masyarakat majmuk serta mengikut agama dan kepercayaan
masing-masing mencorakkan lagi kepelbagaian budaya di Malaysia. Melalui
perayaan-perayaan seumpama ini kita boleh mengenali identiti dan budaya sesuatu
kaum yang terdapat di negara kita.Konsep satu Malaysia yang diperkenalkan oleh YAB Perdana Menteri adalah
langkah yang amat bertepatan dengan masyarakat majmuk. Suasana dan citarasa
yang bersatupadu dapat menghindar negara daripada pepecahan. Kepelbagaian
budaya di dalam masyarakat Malaysia yang membentuk identiti masing-masing ini
mampu disatukan dan dijadikan sebagai cerminan peribadi dan identiti
kepelbagaian itu secara menyeluruh dan bersifat nasional.
(4010 PATAH
PERKATAAN )
RUJUKAN
/ REFERENSI
A.Aziz Deraman, 2001, Masyarakat
Dan Kebudayaan Malaysia (Edisi Baharu),K.Lumpur,DBP.
Anwar Din(Penyunting), 2008, .Asas Kebudayaan Dan Kesenian Melayu,Bangi,Penerbit UKM.
Gullick. J , 1981, Malaysia:Economic Expansion and National Unity, ,London,Westview Press.
Hanapi Dollah,1986, Asimilasi Budaya:Kajian Kes Komuniti Cina Di Kelantan,Bangi,
Penerbit UKM.
M.Rajantheran & S.Manimaran,1994, Perayaan Dan Keraian Orang India,K.Lumpur,
Fajar Bakti.
Mohd. Taib Osman, 1983, Bunga Rampai Kebudayaan Melayu,K.Lumpur,DBP.
Prof Dr Mohamed Yusoff Ismail
& Prof Madya Hazidi Abdul Hamid, 2011, Masyarakat dan Tamadun,K.Limpur,Penerbit
Open Universiti Malaysia.
.
Wan Abd. Kadir Yusoff & Zainal Abidi Borhan, 1985, Idealogi dan Kebudayaan Kebangsaan, K.Lumpur, Jab. Pengajian Melayu,UMalaya.
Wan Abd. Kadir Yusoff & Zainal Abidi Borhan, 1985, Idealogi dan Kebudayaan Kebangsaan, K.Lumpur, Jab. Pengajian Melayu,UMalaya.
Wan Ramli Wan Muhd & Hanapi Dollah, 1999, Pantang Larang Orang Melayu Tradisional, K.Lumpur.Utusan Publications.
Tiada ulasan:
Catat Ulasan